Het gebruik van tolkuren voor de uitbouw van de afstandstolkendienst (ATD)

14 Jan 2022 in

 

In de Vlaamse dovengemeenschap worden verschillende vragen gesteld over de abonnementsactie om 5 tolkuren van dove gebruikers te vragen.
Daarom geeft het CAB hier een omstandige uitleg over van de dienst.

1. De afstandstolkendienst bestaat 9 jaar.  Waarom duurt het zolang om de dienst 7 dagen op 7 te openen?

De belangrijkste oorzaak is een tekort aan geld. Het CAB schetst hier de evolutie en onderhandelingen.
Eerst waren acties nodig om de Vlaamse overheid en veel dove gebruikers het nut van afstandstolken uit te leggen. Het begon met een studiereis naar het buitenland (in 2012) en een onderzoeksrapport o.l.v. Doof Vlaanderen.  Daarna konden de VDAB en het CAB samen bij Europa (via het Europees Sociaal Fonds – ESF) geld bekomen om een tijdelijk project te starten. Het VAPH sloot zich later hierbij aan. Na 4 jaar eindigde de Europese projectsubsidie.

Het gebruik van de dienst was helaas beperkt. Daarom wilden de VDAB en het VAPH de kosten van de dienst wel verder betalen, maar enkel maximaal voor 24 uren per week. Er kon ook maar één tolk tegelijk ingezet worden.  Die subsidie was tijdelijk en werd jaarlijks verlengd.
Om verder te kunnen uitbouwen, moest het CAB bewijzen dat het gebruik ondertussen sterk steeg. Dat was moeilijk hard te maken: sommige dove gebruikers klaagden dat zij in de namiddag wilden bellen, terwijl de dienst gesloten was.  Andere gebruikers klaagden dat de wachtrijen bij het bellen langer werden. Dat ontmoedigde vele gebruikers.
Ondertussen bezochten Doof Vlaanderen en het CAB het BIPT (Belgisch Instituut voor Post en Telefonie). In sommige landen zoals in Nederland, betaalt de overheid, die verantwoordelijk is voor telecommunicatie (samen met een telefoonoperator) de werking van de afstandstolkendienst. Maar het BIPT legde uit dat een federale organisatie toen niet haalbaar was (wegens persoonsgebonden materies, verschillen tussen tolken VGT en tolken LSFB in Franssprekend België, enz.).

In 2018 besliste het CAB om een eigen financiële reserve aan te spreken om een 2e tolk in te zetten. Twee tolken die tegelijk werkten konden de wachtrijen sterk verminderen. Dit was een succes en de oproepen begonnen sneller te stijgen.  Spijtig genoeg was er geen geld om meer dan 24 uren per week open te zijn.  
Als antwoord op de vraag van Doof Vlaanderen en het CAB om de dienst financieel verder uit te bouwen verwees de Minister van Welzijn in 2018 het VAPH en de dovengemeenschap naar het Agentschap Innoveren. Er zou eerst een onderzoek gepland worden over mogelijke vernieuwingen van het afstandstolken in het algemeen. Dit onderzoek werd pas in 2020 voltooid. Maar tegelijkertijd had de corona-pandemie de situatie in het werkveld sterk veranderd. Het aantal dove gebruikers van de dienst steeg explosief, het CAB had ondertussen een dove IT-medewerker aangeworven, de afstandstolkendienst experimenteerde al met thuiswerk voor afstandstolken. Dankzij een tijdelijke subsidie via het Nationaal Crisiscentrum kond de ATD in de namiddagen en zelfs tijdens het weekend open zijn. Helaas kon het crisiscentrum geen blijvende subsidie geven.
Uiteraard verwacht de Vlaamse dovengemeenschap van het CAB dat de dienst tijdens alle kantooruren zou openblijven tijdens en nà de pandemie.
Het CAB had voorlopig twee keuzes:

  • ofwel de dienst opnieuw sluiten tijdens de namiddagen!
  • ofwel een actie starten om de dienst (met 2 tolken tegelijk) toch open te houden met steun van de Vlaamse dovengemeenschap.  Zo kunnen de dove gebruikers de dienst verder vlot gebruiken.  

Na overleg besloot de Vlaamse overheden om de medewerking van het CAB te vragen rond de abonnementsactie: het CAB vraagt aan dove gebruikers om 5 tolkuren in te brengen zodat meer afstandstolken kunnen ingezet worden. Het VAPH en de VDAB gingen akkoord met dit abonnementssysteem op voorwaarde dat een dove gebruiker zelf uitdrukkelijk toestemming gaf om de 5 uren ter beschikking te stellen. Dit systeem is geldig tot en met einde 2022. Dan zal dit opnieuw geanalyseerd worden!
(visueel voorstellen van een persoon die 5 uren in één mandje gooit, één voor één waardoor het mandje voller geraakt)
Natuurlijk wil het CAB samen met Doof Vlaanderen bij de overheden verder zoeken naar genoeg financiële middelen en de dienst uitbreiden zoals bv. in Zweden, Nederland of Noorwegen. Elke dove gebruiker moet evenveel telecommunicatieve kansen krijgen als de horende burger!

2. Wat gebeurt er met de verzamelde tolkuren van de gebruikers voor de afstandstolkendienst?

Het geld van de verzamelde tolkuren wordt uitsluitend gebruikt om de tolken te vergoeden voor hun aanwezigheid in de afstandstolkendienst. Dit gaat zeker niet naar de werkingsmiddelen van het CAB!
Een kleine rekensom geeft een idee: wanneer 2 tolken tegelijk 40 uren per week werken, dan is dat 80 uren per week of omgerekend 4.160 uren per jaar (in praktijk zal dit enkele uren minder zijn door feestdagen, vakantieregime, enz. ).

3. Waarom 5 tolkuren en bv. niet 3 of 20 tolkuren per gebruiker investeren?

3u is te weinig om tijdens de kantooruren telkens 2 tolken in te zetten. Veel gebruikers vragen ook 2 tolken om de wachtrijen te beperken.
20 uren is zeer veel en heeft twee nadelen:

  • Het vergroot het risico dat een gebruiker te weinig live tolkuren over houdt.
  • De afstandstolkendienst zou veel meer kunnen openblijven, maar dan zouden veel tolken kunnen overschakelen van live tolken naar afstandstolken, en dan wordt het huidig tekort aan live tolken nog erger.

Dat is dus niet de bedoeling!
De Vlaamse overheden hebben beslist om voorlopig maximaal 5 uren per gebruiker te houden (periode 2020 tem 2022).

4.Wat gebeurt er wanneer een dove gebruiker een tekort heeft aan tolkuren en toch de afstandstolkendienst wil gebruiken?

In principe verwachten de overheden dat iedere gebruiker die de afstandstolkendienst wil gebruiken, 5 uren investeert. Hiervoor mag de gebruiker zolang bellen als hij wenst.
Wanneer tijdens een bepaald jaar wordt vastgesteld dat een nieuwe dove gebruiker van de afstandstolkendienst nog géén recht op tolkuren heeft of live tolkuren te kort heeft, dan kan die gebruiker de afstandstolkendienst in dat jaar toch gebruiken. Hier speelt een stuk solidariteit.  
Is de gebruiker nu verplicht om 5 uren af te staan? Neen! Deze verplichting is er niet. Maar er wordt wel solidariteit gevraagd aan iedere gebruiker om de afstandstolkendienst te ondersteunen, zodat de dienstverlening kan gegarandeerd blijven!

CONCLUSIE

Het CAB handelt – in overleg met de Vlaamse overheid - met de mogelijkheden & middelen die er voorhanden zijn, daarnaast rekent het ook op de solidariteit van iedere gebruiker. Samen geraken we veel verder dan ieder voor zich!
Ook in 2022 willen we deze actie verder voeren. Wie nog géén 5 uren afstond, kan dit nog altijd doen.

Met vriendelijke groeten

CAB-team